Võ Nguyên Giáp (1911-2013) xuất thân trong một gia đình có bảy người con tại làng An Xá, xã Lộc Thuỷ, huyện Lệ Thuỷ, tỉnh Quảng Bình. Cụ thân sinh của ông vốn là một nhà nho nghèo, không có ruộng tư, được chia 2,5 mẫu ruộng công điền. Khi gieo trồng phải đi vay vốn, vay bằng tiền, nhưng ghi nợ bằng thóc, khi trả tính cả vốn lẫn lãi. Nhiều vụ hè, Võ Giáp theo mẹ chèo thuyền đi trả nợ. Mẹ đội thóc từ thuyền lên, chủ nợ cầm cái quạt tàu to tướng, quạt mạnh cho bay hết hạt lép, chỉ lấy hạt chắc. Những ký ức tuổi thơ như thế đã trở thành những dẫn chứng sinh động để 10 năm sau (1937) Võ Giáp cùng với đồng chí Trường Chinh viết cuốn “Vấn đề dân cày” và đi đến kết luận: "Sống dưới chế độ bóc lột phong kiến-tư bản, dân cày Đông Dương đã quá xơ xác, điêu linh".

Năm 14 tuổi, Võ Giáp vào Trường Quốc học Huế, ông bị lôi cuốn mạnh mẽ bởi phong trào đấu tranh của nông dân, trí thức, học sinh Trung Kỳ chống sưu cao thuế nặng, đòi trả tự do cho cụ Phan Bội Châu. Cụ Phan trở thành thần tượng đầu đời của anh học trò thông minh, giàu lòng yêu nước Võ Giáp. Trong bộ phim tài liệu: “Giọt nước giữa đại dương”, Đại tướng kể lại rằng: Cứ thứ 5 hằng tuần, chúng tôi đến thăm “Ông già Bến Ngự”, nghe cụ Phan hô hào thanh niên phải yêu nước, phải đứng lên. Những câu thơ “Dậy! Dậy! Dậy! Bên án một tiếng gà vừa gáy”, “Xối máu nóng rửa vết nhơ nô lệ”… khiến thanh niên chúng tôi bừng bừng lên như lửa. Nhóm học sinh tiến bộ của Võ Nguyên Giáp rủ nhau lên thượng nguồn sông Kiến Giang, tuyên thệ lập hội kín với mục đích đánh Tây.